Racjonalna terapia zachowania
Do kogo skierowana jest terapia RTZ?
Terapia skierowana jest do dzieci z autyzmem i ze spektrum autyzmu oraz innymi zaburzeniami rozwoju, mających problemy z komunikacją, koncentracją uwagi i funkcjonowaniem społecznym.
Czym jest Racjonalna Terapia Zachowania?
Terapia wykorzystuje elementy metody stosowanej analizy zachowania (ABA) do rozwoju zachowań i umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania społecznego i eliminowania zachowań nieprawidłowych. Uwzględniając zalecenia zawarte w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania wydanej przez Poradnię Psychologiczno- Pedagogiczną, informacje z wywiadu z rodzicem/ opiekunem, nauczycielem, obserwację dziecka oraz wyniki kwestionariusza do oceny umiejętność dzieci z autyzmem terapeuta opracowuje dla dziecka indywidualny program terapeutyczny i przedstawia do akceptacji rodzica.
Celem terapi jest
- Kształtowanie i wzmacnianie zachowań deficytowych
- Redukowanie zachowań niepożądanych
- Oraz generalizacja i utrzymanie efektów terapii
Terapia opiera się na kilku podstawowych zasadach, które gwarantują osiągnięcie sukcesu w pracy z dzieckiem:
- Zasada małych kroków
- Zasada stopniowania trudności
- Zasada stosowania wzmocnień
Jak wygląda terapia?
Terapeuta ucząc czynności dzieli je na małe kroki, jasne, zrozumiałe dla dziecka. Od jednego do drugiego kroku przechodzi wówczas, kiedy dziecko opanuje poprzedni w stu procentach. Pracę rozpoczyna od ćwiczeń łatwych i prostych dla dziecka, tak by istniała duża możliwość osiągnięcia przez nie sukcesu i dostarczania mu wzmocnień. Zadaniem terapeuty jest kształtowanie jak największej liczby zachowań deficytowych (uważanych za prawidłowe i pożądane w pewnym wieku), które u dziecka występują zbyt rzadko lub nie występują wcale oraz eliminowanie zachowań niepożądanych (napady złości, agresja, autoagresja, zachowania autostymulacyjne). Aby dziecko mogło zrozumieć, że dane zachowanie jest pożądane lub czynność jest wykonana prawidłowo musi ona zostać wzmocniona. W terapii zatem szeroko stosuje się nagrody. Na początku wzmocnieniem dla dziecka mogą być nagrody biologiczne (preferowane przez dziecko smakołyki, napoje, zabawki), następnie przechodzimy do nagród społecznych (pochwała, ulubiona aktywność). Bardzo istotną formą wzmocnienia zachowań jest stosowanie tzw. systematycznej uwagi i aprobaty.
Techniki wykorzystywane w RTZ
W terapii zachowań niepożądanych stosuje się szeroką gamę technik:
- Wygaszanie
- Wzmacnianie zachowań alternatywnych
- Wykluczenie
- Hiperkorekcję
- Stosowanie bodźców awersyjnych
Ostatnim celem terapii jest generalizacja i utrzymanie efektów terapii. Terapeuta współpracuje z nauczycielami, innymi terapeutami, rodzicami, a terapia kontynuowana jest przez nich w przedszkolu, w domu, dzięki czemu dziecko odnosi sukcesy na wielu płaszczyznach. \
Treści realizowane w ramach programu terapeutycznego dotyczą:
- Ćwiczeń w zakresie naśladowania
- Ćwiczenia w zakresie komunikacji (język receptywny, ekspresywny)
- Rozwijanie percepcji słuchowej, wzrokowej, dotykowej
- Usprawniania motoryki małej
- Koordynacji wzrokowo-ruchowej
- Czynności poznawczych
- Rozwijania kompetencji społecznych
