Integracja sensoryczna

O zaburzeniach integracji sensorycznej (SI – ang. sensory integration) mówi się w Polsce od lat 90. ubiegłego wieku (na świecie od lat 60.). Chodzi o zachodzący w układzie nerwowym proces organizacji wrażeń zmysłowych (wzrokowych, słuchowych, dotykowych, pochodzących z ruchu i grawitacji, węchowych, smakowych), które docierają do człowieka. Pozwala on prawidłowo odbierać i interpretować bodźce zmysłowe, dzięki czemu umożliwia nam reagowanie adekwatne do sytuacji (odpowiedź ruchowa, jak też myślowa). Proces budowania integracji sensorycznej zaczyna się w okresie płodowym, najbardziej intensywnie przebiega w pierwszych 3 latach życia i trwa do ok. 7. roku życia.

Zdarza się jednak, że nie przebiega tak sprawnie jak powinien, wówczas pojawiają się różne trudności w funkcjonowaniu i zachowaniu dziecka. Zaburzenia integracji sensorycznej są też naturalną konsekwencją uszkodzenia narządów zmysłów, np. niedosłuchu czy wady wzroku.

Diagnoza zaburzeń SI (integracji sensorycznej) obejmuje 2-4 spotkania i składa się z wywiadu z rodzicami, obserwacji dziecka w czasie swobodnej i zaplanowanej aktywności, a także specjalistycznych testów. Na podstawie zebranych informacji terapeuta stawia diagnozę i jeśli potrzebna będzie terapia, opracowuje jej indywidualny plan.

Objawy zaburzeń integracji sensorycznej

Zaburzenia SI przejawiają się:
  • nadmierną albo zbyt małą wrażliwością na bodźce sensoryczne (w pierwszym przypadku dziecko może reagować płaczem na hałas, unikać określonych rodzajów jedzenia, ubrań, nie lubi mycia włosów; w drugim – nie zwraca uwagi na zimno czy ból, uderza zabawkami o swoje ciało);
  • niewłaściwym poziomem uwagi (dziecko nie potrafi skupić się dłużej na jednej czynności, łatwo się rozprasza);
  • obniżonym poziomem koordynacji ruchowej (maluch ma słabą równowagę, często się potyka, przewraca, ma trudności z rzucaniem i łapaniem piłki, może mieć kłopoty z rysowaniem, używaniem nożyczek, ubieraniem się);
  • nieprawidłowym poziomem aktywności ruchowej (dziecko jest nadruchliwe – stale biega, kręci się, albo przeciwnie – niechętnie podejmuje zdania ruchowe, szybko się męczy);
  • trudnościami w zachowaniu (dziecko może mieć problem z przystosowaniem się do nowej sytuacji, reaguje agresywnie lub wycofuje się).

Jeśli u dziecka wystąpią niektóre z tych zachowań, warto porozmawiać z pediatrą, który skieruje je do psychologa. Można też wypełnić kwestionariusz sensomotoryczny na stronie www.pstis.pl, sprawdzając, czy warto przeprowadzić diagnozę. Terapia może być prowadzona w państwowej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub w prywatnym gabinecie.

Terapia zaburzeń integracji sensorycznej

Terapia zaburzeń integracji sensorycznej przeznaczona jest przede wszystkim dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym o prawidłowym i zaburzonym rozwoju, które mają trudności w codziennym funkcjonowaniu. Ale terapeuci SI pracują nawet z niemowlętami, które mają np. problemy z jedzeniem, wskazując rodzicom, jak powinni postępować, by zapobiec zaburzeniom.

Zadaniem terapii jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych poprzez „naukową zabawę”. To np. huśtanie się w hamaku, jazda na deskorolce, zabawa różnymi masami plastycznymi. Dzięki takiej przyjemnej zabawie poprawia się integracja bodźców zmysłowych i wzmacniane są procesy nerwowe, będące bazą do rozwoju konkretnych umiejętności (np. pisania, jazdy na rowerze).